De ondertitel van het boek De familieziel raakte ons direct: Hoe je geschiedenis je kan helpen op je levenspad. Dat is precies wat we met Levenslijnen willen betekenen. Want wie terugkijkt naar waar hij vandaan komt, vindt vaak richting voor de weg vooruit.

Dit onderzoek werd aangevraagd door een nazaat die niets wist over zijn overgrootvader behalve dat hij zijn overgrootmoeder had zwanger gemaakt, en uit beeld verdween.Vooraf wist ik nog niet wat ik zou gaan vinden. Er werd gespeculeerd over mogelijk een woonwagenfamilie. Dit bleek niet zo te zijn, maar de achternaam was in elk geval bijzonder te noemen “Doejaaren”. Frans, oftewel, Franciscus Doejaaren liet zich door deze achternaam vrij snel vinden. Zijn korte, turbulente leven ontrafelde door de archieven en registraties heen.

De meeste van mijn voorouders leefden in de provincie Utrecht. Aan moeders kant vooral in de stad. Over de voorouders van  mijn opa van moeders kant is veel te vinden: hij was een afstammeling van de bekende hoveniersfamilie Van der Steen. Maar op dit moment gaat mijn aandacht vooral uit naar een andere lijn: die van mijn voormoeders, die loopt via mijn moeder, naar mijn oma, en naar alle moeders daarvoor.

Wie aan stamboomonderzoek denkt, heeft al snel associaties met de mannelijke lijn. Immers: het waren (en zijn) mannen die de achternaam doorgaven, wettelijk geregistreerd werden als hoofdkostwinner en die in officiële bronnen als arbeidsregisters, militaire dossiers en belastingarchieven opdoken. Vrouwen zijn minder zichtbaar – maar dat betekent niet dat hun verhaal er niet is.

Wanneer mensen beginnen met stamboomonderzoek, verwachten ze vaak schokkende of verdrietige ontdekkingen. En inderdaad: het verleden laat geregeld sporen van verlies, armoede, verlating en oorlog na. We vinden verhalen van kinderen die wees werden, families die door economische nood hun thuis moesten verlaten, of breuken die generaties hebben beïnvloed. Maar wat we óók ontdekken – en dat verdient evenveel aandacht – zijn verhalen van hoop, kracht en groei.

Veel mensen stellen zich op een bepaald moment in hun leven de vraag: “Waarom ben ik zo?” Of je nu worstelt met persoonlijke problematiek, op zoek bent naar zingeving, of therapie overweegt: inzicht in je afkomst, je stamboom en je familiegeschiedenis kan verrassend veel verklaren. Moderne wetenschap toont aan dat de levens van je voorouders — met name of zij te maken hadden met armoede, trauma’s of honger — letterlijk doorwerken in je lichaam en geest. Zelfs op DNA-niveau.Dit besef wordt steeds vaker meegenomen in systeemtherapie, familieopstellingen en andere vormen van psychosociale hulpverlening.

In een wereld waarin individualisme en globalisering hand in hand gaan, lijkt het soms alsof het verleden steeds verder van ons af komt te staan. Toch is het besef van waar je vandaan komt — in de meest letterlijke én figuurlijke zin — essentieel voor het begrijpen van wie je bent. Het inzicht in de geschiedenis, cultuur, religie, normen en waarden van je voorouders biedt een dieper begrip van je eigen identiteit. Dit artikel verkent waarom die zoektocht zo waardevol is.

Familiepatronen in gevoelens en gedrag kunnen van generatie op generatie worden overgedragen. Voorheen dachten we dan aan trauma’s die met name door de effecten van oorlog ontstaan. Oorlogstrauma is maatschappelijk erkent, omdat de voorgaande 2 á 3 generaties er direct mee te maken hebben gehad.Maar inmiddels is er onderzoek gedaan naar de langetermijneffecten op trauma in het algemeen. Je kunt dan denken aan trauma die voorkomt bij vluchtelingen. Of trauma als gevolg van seksueel misbruik, mishandeling, alcoholisme en drugsmisbruik of geweld binnen het gezin. Maar ook als een familielid suïcide pleegt of psychiatrische aandoeningen heeft. Naast trauma is er ook sprake van familie patronen in bijvoorbeeld de omgang met mannen,religie of autoriteit.